T.C. Sağlık Bakanlığı Marmara Üniversitesi İstanbul Pendik Eğitim Araştırma Hastanesi Nöroloji Kliniği İdari Sorumlusu Prof. Dr. Neşe Tuncer 21 Eylül Dünya Alzheimer Günü olarak kabul edildiğini ve bu hastalığın gençlerden çok yaşlılarda görüldüğünü bununda ileri yaşta ortaya çıkan demansın (bunamanın) en sık nedeni Alzheimer hastalığı olduğunu belirtti. Alzheimer, beyinde anormal protein depolanmasıyla karakterize, sinir hücrelerine saldırarak dejeneratif bozukluğa neden olan, hafıza kaybı, düşünce ve konuşma yetisinde bozukluk ve davranışlarda değişiklik, psikolojik sorunlarla karakterize ilerleyici bir beyin hastalığıdır.
Dünya genelinde 44 milyon insanın Alzheimer hastası olduğu ve 2030 yılında rakamın 76 milyon ve 2050’de ise 135 milyon olacağı öngörülüyor. Amerika’da Alzheimer hastası sayısının 5 milyon civarı olduğu, 85 yaş üzeri nüfusun neredeyse yarısının Alzheimer’lı olduğu ve 2050’de 14 milyon olacağı tahmin ediliyor. İleri yaşta sıklığı artan bu hastalık günümüzde insan ömrünün uzaması ile daha sık görülmekte ve dolayısıyla diğer ölüm nedenleri azalırken Alzheimer Hastalığına bağlı ölümlerde bir artış söz konusu olmaktadır. Unutulmamalıdır ki ‘Her unutkanlık bunama belirtsisi değildir! Demans (bunama), yaşlılığın değil anormal beyin süreçlerinin bir sonucudur. Demans olarak nitelendirilebilecek bir zihinsel bozulmada; birden fazla zihinsel işlevde bozukluk olmalı ve bu durum mesleki performans, sokakta, mali işlerde bağımsızlık, sıradan aygıtların kullanımı, hobiler, ev işleri, kendine bakım gibi günlük yaşam aktivitelerinde bozulmaya yol açacak şiddette,seyir açısından kalıcı ve ilerleyici olmalıdır.
ALZHEIMER İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
İleri yaş en önemli risk faktörlerinden biridir. Bunamanın nedeni yaşlanma değildir ancak neredeyse tüm hastalıklarda olduğu gibi Alzheimer yaşlılarda gençlere göre çok daha sık görülmektedir. 65-85 yaşlar arası her beş yılda bir bunama sıklığı iki katına çıkmaktadır. Kalıtımın önemi ve kadınlarda erkeklere göre daha fazla görüldüğü bildirilmektedir. Düşük eğitim düzeyinin ileri yaşlarda Alzheimer Hastalığı gelişmesi için bir risk faktörüdür.75 yaştan sonra eğitimsiz bir kişinin demansa yakalanma riski, en az 8 yıllık eğitim almış birine göre 2 kat fazla bulunmuştur. Bunun nedeni eğitim ve öğrenmenin beyindeki bağlantıları arttırmasıdır. Eşin kaybedilmesi, yas, taşınma, hastaneye yatırılma, kaza geçirme gibi olumsuz olaylar gizli bir bunamanın ortaya çıkmasına neden olabilir. Olay öncesinde hasta sorunlarla baş edebilirken stresli deneyim sonrası bunama ilk kez fark edilebilir. Görünürde bunamanın nedeni bu olaydır, oysa hastalık çoktan başlamıştır ve olay yalnızca hastalığı diğerleri tarafından fark edilebilir kılmıştır. Damar hastalıkları, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, kalp hastalığı Alzheimer yatkınlığını arttırmaktadır.
BU BELİRTİLER VARSA MUTLAKA DOKTORA GİDİN!
- Özellikle ileri yaşta unutkanlık süreklilik kazanmış ve zaman içinde ağırlaşıyorsa,
- Dil, yargılama, anlama, dikkati toplama fonksiyonlarını da etkileyecek şekilde ilerliyorsa,
- Davranış bozukluğu (saldırgan, kaygılı vs..) varsa,
- Günlük işleri yapmakta zorluğun başlaması söz konusuysa (yemek yapma, tek başına seyahat etme, araba kullanma, alışveriş),
- Hafıza sorunu ve yetilerdeki kayıp günlük yaşamı sürdürmeyi engelliyor ve ciddi sorun yaratır hale gelmişse, mutlaka hekime başvurulmalıdır.
Erken teşhiş önemlidir; çünkü unutkanlığa neden olan diğer durumlar araştırılıp erken tedavi edilirse yakınmalar ortadan kaybolabilir. Alzheimer hastalığının henüz bilinen kesin bir tedavisi yoksa da erken evrelerde verilen ilaçlar süreci yavaşlatmakta ve hastalığın ilerlemesini geciktirmektedir.
ALZHEIMER’DEN KORUNMAK İÇİN BUNLARA DİKKAT EDİN!
- Her gün egzersiz yapın.
- Sosyal olun.
- Zihninizi aktif tutun.
- Akdeniz diyetini benimseyin, tahıldan, balıktan, yeşil sebzeden, meyveden, zeytinyağından zengin beslenme tarzına geçin.
- Katı yağlardan kaçının.
- Kilonuzu normal değerlere indirin.
- Yüksek tansiyonunuzu, yüksek kolesterolünüzü normal değerlere indirin.
Prof. Dr. Neşe Tuncer; “21 Eylül, tüm dünyada Alzheimer hastalığı ile ilgili farkındalığı arttırmak amacıyla "Dünya Alzheimer Günü" olarak kabul ediliyor. Her yıl bugün, zorlu acılı bir yolda gülerek, ağlayarak birlikte yürüdüğüm yıllar içinde pek çok anı biriktirdiğim, beynin kitaplarda yazanlardan çok daha fazla sırrını bana gösteren, hayata bakışımı değiştiren, kimilerini yitirdiğim, kimileri acıdır ki elimin altından yaşarken kayıp giden sevgili hastalarımı bir bir anıyorum. Bugün durup birkaç dakika düşünelim onları, duyarlılığı artıralım, Alzheimer hastalarını ve yakınlarını anlayıp onlara yardım edelim ve yeni tedaviler için umut edelim” diye konuştu.